Adviezen met impact
Wat voegt het Transitieteam toe aan alle initiatieven die er zijn rondom circulair bouwen? Een terechte vraag. Want er gebeurt veel en verschillende initiatieven hebben zo hun eigen rol in de transitie naar een circulaire bouweconomie.
Net als diverse andere initiatieven werkt het Transitieteam aan het vergroten van de kennis en bewustwording over circulair bouwen. Bij opdrachtgevers en opdrachtnemers, overheid en markt. Soms door verdiepende onderzoeken, andere keren door handige instrumenten te ontwikkelen en praktijkvoorbeelden te tonen.
Maar anders dan bij andere initiatieven, heeft het Transitieteam de rol om beleidsadvies te geven. Het Transitieteam geeft gevraagd en ongevraagd advies aan de overheid. Verschillende adviezen zijn inmiddels op de bureaus van ministers en staatssecretarissen beland. Ze hebben invloed op het beleid voor circulair bouwen.
We lichten drie voorbeelden uit. Interesse in de overige adviezen? Bekijk ze online via de Resultaten van het Transitieteam.
1. Advies wettelijke verplichting materialenpaspoort
In 2020 geeft het Transitieteam voor het eerst advies aan de ministeries van BZK en IenW. Dit advies gaat over de vraag in welke situaties een wettelijke verplichting moet worden ingevoerd om een materialenpaspoort op te stellen. Een materialenpaspoort wordt gezien als een veelbelovend instrument om te voorzien in de informatiebehoefte van partijen die circulair willen werken. Een wettelijke verplichting lijkt noodzakelijk, omdat aannemelijk is dat niet alle marktpartijen uit eigen beweging de benodigde investeringen zullen doen. Het Transitieteam onderzoekt de stand van zaken, het draagvlak bij verschillende partijen, de al opgedane ervaringen en of een verplicht paspoort inderdaad het juiste middel is voor het beoogde doel.
Voor een wettelijke verplichting is eerst antwoord op cruciale vragen vereist
Het Transitieteam concludeert in 2020 dat er nog onvoldoende inzicht en praktijkervaring is om een wettelijke verplichting te verantwoorden. De meerwaarde van een materialenpaspoort wordt verkend in pilotprojecten, die vaak nog niet afgerond zijn. Er is dus nog onvoldoende ervaring met paspoorten en mogelijke alternatieve oplossingen. Hierdoor kunnen cruciale vragen nog niet worden beantwoord.
Het Transitieteam raadt aan om een actieonderzoek uit te voeren, zodat een beter gefundeerd besluit genomen kan worden over een wettelijke verplichting. Daarbij staan de volgende vragen centraal:
Sectorbrede datastrategie
Eind 2021 worden de resultaten van het Actieonderzoek Materialenpaspoort gepresenteerd. Ook nu is de conclusie dat een wettelijke verplichting van een materialenpaspoort op korte termijn niet aan te raden is. In de huidige situatie is de voedingsbodem voor een verplichting van een materialenpaspoort namelijk nog onvoldoende. Het is eerst nodig om sectorbrede afspraken te maken over onder meer datadelen, eigenaarschap, opslag, onderhoud, levering, veiligheid en privacy. Ook dit advies wordt opgevolgd: medio 2022 besluiten het ministerie van Binnenlandse Zaken, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, het Rijksvastgoedbedrijf en Rijkswaterstaat dat er één brede CE-datastrategie nodig is voor de bouwsector. Dit is inmiddels opgepakt onder de vlag van DigiGO (Digideal voor de Gebouwde Omgeving).
2. Advies Naar een circulaire economie voor de bouw
In het ‘Rijksbrede Programma Nederland Circulair in 2050’ heeft het kabinet samen met maatschappelijke partners algemene doelen geformuleerd voor een circulaire economie. Voor 2030 moet het gebruik van primaire abiotische grondstoffen zijn gehalveerd en in 2050 heeft Nederland een volledig circulaire economie. Om deze doelen te halen, is er een sterke behoefte aan prioritering en een duidelijker handelingsperspectief. Het ministerie van IenW vraagt alle Transitieteams om meer concrete tussendoelen te formuleren voor 2030.
Prioriteren en concretiseren
Het Transitieteam Circulaire Bouweconomie pakt dit op en kijkt daarbij naar de prestaties van huidige koplopers. Om tot prioriteiten en zo concreet mogelijke doelen te komen, worden vijf impactvolle productgroepen in de bouw uitgewerkt:
Nationaal beleid
Voor elke productgroep zijn effectdoelen voor 2030 opgesteld, waar mogelijk gekwantificeerd en uitgedrukt in MKI/MPG. Ook zijn routekaarten uitgewerkt met de acties die ondernomen moeten worden om de doelen voor 2030 te kunnen bereiken.
De uitwerking van de productgroepen voor de bouw is als advies aangeboden aan het ministerie van IenW. Een advies met impact, want het advies vormde de basis voor het onderdeel Bouw in het Nationale Programma CE 2023-2030.
3. Advies Kwaliteitsborging hoogwaardig hergebruik
Hoogwaardig hergebruik van secundaire materialen is van cruciaal belang in de circulaire bouweconomie. Gebruikte materialen krijgen op deze manier een tweede leven, waardoor minder primaire grondstoffen nodig zijn. Maar hoe zorgen we dat deze materialen en producten voldoende kwaliteit hebben én voldoen aan de wet- en regelgeving? Daarbij gaat het naast normen en eisen op het gebied van milieu en energie bijvoorbeeld ook om constructieve veiligheid, gezondheid en brandveiligheid.
Sneller en gemakkelijker de kwaliteit aantonen
Op dit moment moeten secundaire materialen voldoen aan de bouwvoorschriften uit het Bouwbesluit (vanaf 2024: het Besluit Bouwwerken Leefomgeving). Aantonen dat hieraan wordt voldaan, is niet altijd even eenvoudig. Partijen die materialen willen hergebruiken lopen tegen diverse obstakels aan. Bijvoorbeeld op het gebied van garanties, keurmerken, verzekeringen en de kwaliteit van secundaire materialen en producten. Deze obstakels leiden tot extra kosten, vertraging en onduidelijkheid. Als we daadwerkelijk hergebruik van materialen willen opschalen, moeten deze processen goedkoper, sneller en makkelijker worden.
Voor her te gebruiken materialen ontbreekt een goed beoordelingskader om snel en gemakkelijk aan te tonen dat ze voldoen aan (in ieder geval) de minimale wettelijke voorschriften. Hoe komen we tot een dergelijk normatief kader, waarin de kwaliteit van hergebruikte materialen is geborgd? Het Transitieteam heeft hierover advies uitgebracht aan voormalig staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat.
Standaard kwaliteitsbeoordeling
Samengevat bestaat het advies uit de volgende punten:
De 10 adviezen van het Transitieteam van 2020 tot en met 2023
Link naar alle adviezen
Alle adviezen zijn te vinden via de Resultaten van het Transitieteam.
Meer weten over de resultaten van het Transitieteam?
Op circulairebouweconomie.nl vind je meer informatie over het transitietraject.